- *غزل 386 *
1- خدا را کَم نِشین با خِرقِه پوشان
رُخ از رِنــدانِ بی‌سامان مَپوشان
در این خِرقه بَسی آلودگی هاست
خوشا وقــتِ قَبایِ مَـی فُروشان
2- در این خِرقه بَسی آلودگی هست
خوشا وقــتِ قَبایِ مَـی فُروشان
3- در این صوفی وَشان دَردی ندیدم
که صافــی باد عِیــش ِدُردنوشان
4- تو نازُک طَبعی و طاقَت نَیاری
گـِرانی‌هایِ مُشتی دَلق پوشان
5- چو مَستَم کرده‌ای مَستور منشین
چو نوشَم داده‌ای زَهرَم مَنوشان
6- بیا وَز غَبــنِ این سالـوسیان بین
صُراحی خون دِل و بَربَط خُروشان
بیا در زَرقِ این سالـوسیان بین
صُراحی خون دِل و بَربَط خُروشان
*لبِ مَیگون و چَشمِ مَست بُگشای
که از شوقَت مَیِ لَعل است جوشان
7- ز دِلگـَــرمیِّ حافظ بـــر حَذَر باش
که دارد سینه‌ای چون دیگ ،جوشان
*******************************
وزن غزل :مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل(بحر هزج مسدس مقصور)
1- خدا را کَم نِشین با خِرقِه پوشان
رُخ از رِنــدانِ بی‌سامان مَپوشان
موضوع بیت: خرابات و خانقاه در برابر هم(توصیه به دوری از خانقاهیان)
مضمون بیت: دعوت از يار و نصيحت به او
معنی واژگان :خدا را: براي خدا، را به معني براي، يعني راي اختصاص است/ خرقه پوشان: صوفيان (رياکار)/ رخ پوشيدن: دوري کردن/ رندان: کساني که ظاهري بد و باطني نيکو دارند و از دقايق عمر براي رسيدن به حق استفاده مي کنند/ بي سامان: پريشان و بي سر و سامان، بي خانمان.
آرایه ها: تضاد در خرقه پوشان و رندان / نوعی جناس در پوشان در ترکيب خرقه پوشان و مپوشان
واج آرایی: تکرار حرف «ن» و آواي «آ»] معنی بیت: ترا به خدا سوگند با مدعیان تصوف و پشمینه پوشان هرگز معاشرت مکن و از عاشقان وارسته و بی سروسامان روی نهان مساز؛ در مصراع اول «کم» قید است و مفید نفی مطلق است نه تقلیل، نیز نگاه کنید به غزل 31 بیت 2
…………………………………
2- در این خِرقه بَسی آلودگی هست
خوشا وقــتِ قَبایِ مَـی فُروشان
موضوع بیت: خرابات و خانقاه در برابر هم(توصیه به دوری از خانقاهیان)
مضمون بیت: صوفيان و مي فروشان
معنی واژگان:خرقه: مقصود لباس صوفيان (رياکار) است/ آلودگي: گناه، فسق و فجور/ خوشا وقت: چه خوش است حالت/ قبا: مقصود لباس است/ مي فروشان مظهر بي ريايي و خرقه پوشان مظهر رياکاري به حساب آمده اند
آرایه ها: تناسب در خرقه و قبا
واج آرایی: تکرار حرف «ي»
معنی بیت: در دلق صوفی نمایان ناپاکی بسیار است، حال و وقت قبای میگساران می فروش چه خوش است، به کنایه یعنی حال می فروشان خوش باد.
……………………………………….
3- در این صوفی وَشان دَردی ندیدم
که صافــی باد عِیــش ِدُردنوشان
موضوع بیت: خرابات و خانقاه در برابر هم(توصیه به رویکرد به اهل خرابات)
مضمون بیت: صوفيان و مي خواران
معنی واژگان:صوفي وشان: آنان که تظاهر به تصوف مي کنند، صوفي نمايان/ درد: مقصود درد عشق و درد طلب است/ صافي: با صفا و بي غل و غش/ عيش: زندگي، شادي و نشاط/ دردنوشان: کساني که تا آخرين قطره ي شراب جام را مي نوشند.
آرایه ها: نوعی جناس در دَرد و دُرد / نوعی جناس در صوفي و صافي /نوعی جناس در وشان و نوشان
واج آرایی: تکرار حرف «ي»
معنی بیت: در این گروه صوفی نمایان سوز و نیازی و حمیتی نیافتم، خدا کند که مجلس انس باده نوشان کهن همواره خوش و از آلودگی پاک ماند.
…………………………….
4- تو نازُک طَبعی و طاقَت نَیاری
گـِرانی‌هایِ مُشتی دَلق پوشان
موضوع بیت: خرابات و خانقاه در برابر هم(توصیه به دوری از خانقاهیان گرانجان )
مضمون بیت: محبوب حساب و صوفيان رياکار
معنی واژگان:نازک طبع: حسّاس و زودرنج/ طاقت نياري: نمي تواني تحمّل کني/ گراني: مزاحمت، تنگ حوصله کردن/ مشتي: گروه ناچيزي/ دلق پوشان: خرقه پوشان، صوفيان (رياکار)
آرایه ها: نوعی تضاد در نازک و گران
واج آرایی: تکرار آواي «آ» و «t»
معنی بیت: تو سبک طبع و لطیف خویی و در برابر گرانجانی و خشونت طبع گروهی خرقه پوش تاب نتوانی آورد
…………………………………..
5- چو مَستَم کرده‌ای مَستور منشین
چو نوشَم داده‌ای زَهرَم مَنوشان
موضوع بیت: عنایت(تمنای عنایت از یار)
مضمون بیت: ياد گذشته و ترغيب به لطف و مرحمت
معنی واژگان:مست: مست عشق است/ مستور: پنهان/ایهام در پرهيزگار / نوش: شيريني.
قواعد: مستور: اسم مفعول از ستر
آرایه ها: تضاد و جناس در مست و مستور/تضاد در نوش و زهر /نوعی جناس در نوش و نوشان
واج آرایی: تکرار حرف «م»
معنی بیت: اکنون که مرا سرمست ساختی، روی در پرده نهان مکن و چون بادة نوشین به من داده ای، بر پی آن شرنگ جدائی در کامم مریز.
……………………………
6- بیا وَز غَبــنِ این سالـوسیان بین
صُراحی خون دِل و بَربَط خُروشان
موضوع بیت:ریا وسالوس(تأثیرمنفی اهل ریا)
مضمون بیت: رياکاران و مجلس انس
معنی واژگان:غبن: زيانکاري و فريبکاري، گول زدن/ سالوسي: رياکار/ صراحي: شيشه ي شراب/ خون دل: غصّه دار، با اشاره به سرخ بودن شراب/ بربط: نام سازي زهي است که به آن عود و رود هم مي گويند/ خروشان: در حال خروش و ناله.
قواعد: سالوسی : صفت نسبی از سالوس به معنی فریب و خدعه و ریا
واج آرایی: تکرار حرف «ن»
معنی بیت: بشتاب و زیان رسانی این ریاکاران را بنگر که از آسیب و زیان رسانی این گروه مینای می خونین دلست و بربط به فریاد و فغان.
………………………………..
7- ز دِلگـَــرمیِّ حافظ بـــر حَذَر باش
که دارد سینه‌ای چون دیگ ،جوشان
موضوع بیت: عشق(جوش و خروش عاشقی)
مضمون بیت: سينه ي حافظ
معنی واژگان:دل گرمي: سوز دل/ بر حذر باش: دوري کن، بترس
آرایه ها: تناسب در دل و سينه /تناسب در گرمي و ديگ و جوشان
معنی بیت: از سوز دل حافظ بپرهیز که در فراق تو سینه ای دارد که چون دیگ از غصه می جوشد، سعدی گوید:
دل سنگینت آگاهی ندارد
که من چون دیگ روئین می زنم جوش
………………………………..
