- شماره 61
1- صبا: نسيم صبحگاهي – فرهنگ. کشور: سرزمين و اقليم، شهر. نفحه: يک بار وزيدن باد، بوي خوش. معنبر: عنبرآميز، خوش بو – 5 / 58. بين صبا و نفحه و بين گيسو و معنبر تناسب است.
اي باد صبا، اگر به سرزمين معشوق من گذر کردي و بر پيچ و تاب زلف عطرآگين او وزيدي، بوي خوشي از گيسوي معطّر يار برايم به ارمغان بياور.
2- جان برافشاندن: جان دادن و نثار کردن. از بر: از پيش، از طرف.
اي صبا، سوگند به جان دوست که اگر پيامي از جانب او برايم بياوري، به شکرانه ي اين نعمت، جان خود را به رسم هديه نثار خواهم کرد.
3- حضرت: درگاه، پيشگاه. بار، اجازه ي ورود.
و اگر اي صبا، اجازه ي ورود به پيشگاه يار نيافتي، دست کم اندکي از غبار کوي معشوق برايم بياور تا سرمه ي چشمانم کنم و به آنها روشني بخشم.
4- تمنّا: آرزو. وصل: پيوند با محبوب، وصال – فرهنگ. هيهات: اسم فعل، در مقام تعجّب و تأسّف به کار مي رود به معني دور است و ممکن نيست. خيال: به فتح اوّل به معني وهم و گمان، تصوّر چيزي در ذهن هنگامي که در پيش چشم نباشد، عکس و تصوير. منظر: چهره و صورت. بين گدا و تمنّا و بين خواب و خيال تناسب است.
منِ گدا و آرزوي رسيدن به يار، چه آرزوي محال و دوري است! مگر اينکه خيال چهره ي يار را در خواب ببينم.
چون من گدايِ بي نشان، مشکل بوَد ياري چنان
سلطان کجا عيشِ نهان با رندِ بازاري کند
(غزل 6 / 191)
5- صنوبري: «صفت نسبي، نسبت است به صنوبر که درختي است همانند صنوبر در شکل مخروطي کلّه قندي و دل را از جهت مخروطي بودن آن صنوبري شکل گويند.» (لغت نامه). صنوبر: – 2 / 27 بيد: «درختي است بي ميوه و سايه دار. انواع مختلف آن بيد سفيد، بيد زرد و بيد معلق (بيد مجنون) است. مقاومت درخت بيد در مقابل وزش باد، کم است و از اين جهت در مثل گويند فلاني مانند بيد لرزان است.» (گل و گياه در ادبيات منظوم فارسي). بين دل، قد و بالا و بين صنوبر و بيد تناسب و بين صنوبري و صنوبر صنعت اشتقاق است.
دل صنوبري شکلم در آرزوي قامت موزون و زيباي معشوق مثل بيد، لرزان است و آرام و قرار ندارد.
6- به چيزي خريدن: کنايه از ارزش قايل شدن، اعتنا و توجّه کردن.
اگرچه در نظر يار بي قدر و ارزشيم، ولي او در نزد ما آن چنان ارجمند و باارزش است که يک تار موي او را به دنيا نمي دهيم.
7- کنون که حافظ مسکين و بي نوا غلام و بنده ي معشوق است، اگر دل عاشق او نيز از بند غم و درد رهايي پيدا مي کرد و به وصال يار مي رسيد، چه مي شد.
