- *غزل 464*
بِگرِفت کارِ حُسنَت چــون عشقِ من کَمالی
خوش باش از آنکه نَبوَد این حُسن را زَوالی
بِگرِفت کارِ حُسنَت چــون عشقِ من کَمالی
یا رَب مباد هرگِز این حُسن را زَوالی
1- بِگرِفت کارِ حُسنَت چــون عشقِ من کَمالی
خوش باش زانکه نَبوَد این هر دو را زَوالی
در وَهم می‌نَگُنجَد وَاندَر تَصَوُّرِ عقل
کایَد بـه هیـچ مَعـنی زیـن خـوبـتَر مِـثـالی
2- در وَهم می‌نَگُنجَد کَاندَر تَصَوُّرِ عقل
آیَد بـه هیـچ مَعـنی زیـن خـوبـتَر مِـثـالی
شُد، حَظِّ عُمر حاصِل گر زانکه با تو ما را
روزی به کامِ خاطِر ، روزی شود وصالی
شُد، حَظِّ عُمر حاصِل گر زانکه با تو ما را
در عُمرِ خویش روزی ، روزی، شود وصالی
3- شُد، حَظِّ عُمر حاصِل گر زانکه با تو ما را
هرگـــز به عُمـر ، روزی ، روزی شود وصالی
4- آندَم که با تو باشـم ،یک سال هَست روزی
وان دَم که بی تو باشم یک لَحظه هست سالی
5- چون من خیالِ رویَت جانا به خواب بینَم
کــز خـواب مـی‌نبیند چشـمم به جُز خیالی
6- رَحـم آر بر دِلِ من، کَز مِهرِ رویِ خوبَت
شـُد شَـخصِ ناتـوانم، بـاریـک، چون هِلالی
رَحـم آر بر دِلِ من، کَز مِهرِ رویِ ماهَت
شـُد شَـخصِ ناتـوانم، بـاریـک، چون هِلالی
7-حافظ،مَکُن شِکایَت، گر وَصلِ دوست خواهی
زین بیشتر بِبایَد بـَــر هِجـــــرَت اِحتمالی
*****************************
وزن غزل 464 : مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن ( بحر مضارع مثمن اخرب )
1- بِگرِفت کارِ حُسنَت چــون عشقِ من کَمالی
خوش باش زانکه نَبوَد این هر دو را زَوالی
موضوع بیت:حُسن(حسن بی زوال)
مضمون بیت: حسن معشوق و عشق عاشق
معنی واژگان:کمال گرفتن: کامل شدن/ حسن: زيبایي/ زوال: نابودي و از بين رفتن.
آرایه ها:تضاد در کمال و زوال
واج آرایی:تکرار حرف «ش»
معنی بیت: کار زیبائی تو مانند مهرورزی من بحد کمال رسید ، شاد باش ، چه این هر دو را نابودی نباشد .
………………………..
2- در وَهم می‌نَگُنجَد کَاندَر تَصَوُّرِ عقل
آیَد بـه هیـچ مَعـنی زیـن خـوبـتَر مِـثـالی
موضوع بیت:حُسن(حسن بی مثال یار)
مضمون بیت: زيبايي غيرقابل تصور يار
معنی واژگان:وهم: خيال، تصور/ نمي گنجد: جاي نمي گيرد/ تصور: خيال کردن/ به هيچ معني: به هيچ وجه/خوبتر: زيباتر/ مثال: مانند.
آرایه ها:تناسب در وهم و تصور و عقل و مثال واج آرایی:تکرار حرف «ن»
معنی بیت: با خیال و پندار هم راست نمی آید که خرد بتواند بهر حال بهتر از این نمونة حسنی تصور کند .
…………………………………
3- شُد، حَظِّ عُمر حاصِل گر زانکه با تو ما را
هرگـــز به عُمـر ، روزی، روزی شود وصالی
موضوع بیت:رؤیت(تمنای دیدار)
مضمون بیت: (حاصل عمر = وصال معشوق)
معنی واژگان:شد: مي شود/ حظ: بهره، لذت/. حاصل: به دست آمده./ روزي: نصيب، ميسر./ وصال: رسيدن به معشوق
قواعد: شد: مستقبل محقق الوقوع
آرایه ها:جناس در روزي و روزي / تناسب در عمر و روزي
واج آرایی:تکرار حرف «ر»
معنی بیت: اگر در همة عمر یک روز هم وصل تو قسمت ما شود بهرة ما از زندگی به دست آمده است
…………………………………
4- آندَم که با تو باشـم ،یک سال هَست روزی
وان دَم که بی تو باشم یک لَحظه هست سالی
موضوع بیت:یار(وصال یار)
مضمون بیت: زمان و تلقي آن در نظر عاشق
معنی واژگان:آن دم: آن هنگام./ لحظه: دم، مدت کم
آرایه ها:تناسب در دم و لحظه و سال و روز
واج آرایی:تکرار حروف «س» و «ل»
معنی بیت: در حالي که چشمم خيال و تصوّري از خواب ندارد و نمي خوابد.
محصول بيت ــ زمانى كه با تو هستم يكسال براى من مثل يك روز است. ولى اگر بى‌تو باشم يك ساعت به نظرم يك سال مى‌آيد. چون‌كه زمان وصال هر قدر هم طولانى باشد به نظر عاشق كوتاه مى‌آيد (براى عاشق كوتاه است). و برعكس ايام فراق هر قدر كوتاه هم باشد باز برايش طولانى است.
در بيت صنعت محتمل الضدين به كار رفته. مثلا ممكن است يكساله مبتدا و روزى خبرش باشد و يا برعكس يك لحظه مبتدا و سالى خبر مبتدا و برعكسش نيز جايز است.
…………………………….
5- چون من خیالِ رویَت جانا به خواب بینَم
کــز خـواب مـی‌نبیند چشـمم به جُز خیالی
موضوع بیت:رؤیت(در آرزوی دیدار)
مضمون بیت: خواب و خيال عاشق
معنی واژگان:خيال: تصور، وهم/. جانا: اي معشوق من.
آرایه ها: تناسب در خواب و خيال
واج آرایی:تکرار حرف «ن»
معنی بیت: من صورت خیالی چهرة ترا در رؤیا نتوانم دید ، چه دیدة من از خفتن جز خیال چیزی نمی بیند .
………………………………..
6- رَحـم آر بر دِلِ من، کَز مِهرِ رویِ خوبَت
شـُد شَـخصِ ناتـوانم، بـاریـک، چون هِلالی
موضوع بیت:عنایت (تمنای ترحم از یار)
مضمون بیت: آرزوي رحمت معشوق
معنی واژگان:مهر: عشق/ شخص: جسم، بدن/ ناتوان: ضعيف/ باريک: لاغر و نحيف./ هلال: ماه در شبهاي اول و دوم.
آرایه ها: با اشاره به معني ديگر مهر يعني خورشيد که با هلال باعث ايهام تناسب شده است.
واج آرایی:تکرار حرف «ر»
معنی بیت: بر دل من مهری آور که بسبب عشق ورزی بر چهرة نیکوی تو پیکرم زار و نزار مانند ماه یکشنبه است .
……………………………
7-حافظ،مَکُن شِکایَت، گر وَصلِ دوست خواهی
زین بیشتر بِبایَد بـَــر هِجـــــرَت اِحتمالی
موضوع بیت:مقام صبر
مضمون بیت: حافظ و تحمل هجران
معنی واژگان:شکايت کردن: گله کردن/ وصل: رسيدن به دوست/ هجر: فراق، دوري از معشوق/ احتمال: تحمل، صبر
آرایه ها: تضاد در وصل و هجر
واج آرایی:تکرار آوای «h»
معنی بیت: ای حافظ ، اگر خواهان پیوستن بیاری ، شکوه مکن ، تو باید بیش از این برکشیدن بار فراق بردباری نمائی .
………………………….
