- *غزل 404*
1-می‌فِکَن بر صَفِ رِندان نَظَــری بهتر ازین
بـر درِ مَیــکده می کُن ،گُذَری بهتر ازین
2-در حَقِ من، لَبـَـت این لُطـف، که می‌فرماید
سَخت خوب است ولیکِن، قَدَری بهتر ازین
آن که فـِـکرَش گِـرِه از کارِ جهـان بگشاید
گـو دریــن نُکته، بِفَرما، نَظَری بهتر ازین
3-آن که فـِـکرَش گِـرِه از کارِ جهـان بگشاید
گـو دریــن کـار، بِفَرما، نَظَری بهتر ازین
ناصِحَم گفت :که جُـز غم، چه هُنَر دارد عشق؟
گفتم، ای خواجة عاقل، هُنـَـری بهتـر ازین؟
ناصِحَم گفت :که جُـز غم، چه هُنَر دارد عشق؟
بِشنو، ای خواجة عاقل، هُنـَـری بهتـر ازین؟
4-ناصِحَم گفت :که جُـز غم، چه هُنَر دارد عشق؟
بـرو، ای خواجة عاقل، هُنـَـری بهتـر ازین؟
5-دل بـِدان رودِ گــرامی چه کنم، گر ندهم؟
مـادرِ دَهــر نـدارد، پسـری بهتـــر ازین
من، نَگویَم که، قَدَح گیر و لَبِ ساقی بوس
بِشنــو ای جان ،که نَگویـَـد دِگـَری بهتر ازین
6-من، چو گویم که، قَدَح نوش و لَبِ ساقی بوس
بِشنــو از من ،که نَگویـَـد دِگـَری بهتر ازین
کِلکِ حافظ مَگَرَش میوه نبات است ،بچین
که دریـن باغ، نبینی ،ثَمـَـری بهتـر ازین
کِلکِ حافظ شَکَرین میوه نباتیست ،بِجوی
که دریـن باغ، نبینی ،ثَمـَـری بهتـر ازین
7-کِلکِ حافظ شَکَرین میوه نباتیست ،بچین
که دریـن باغ، نبینی ،ثَمـَـری بهتـر ازین
*****************************
وزن غزل 404:فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلات (بحر رمل مثمن مخبون مقصور)
1-می‌فِکَن بر صَفِ رِندان نَظَــری بهتر ازین
بـر درِ مَیــکده می کُن ،گُذَری بهتر ازین
موضوع بیت:عنایت(تمنای عنایت از محبوب)
مضمون بیت: طلب نظر و توجّه
معنی واژگان:نظرافکندن: نگاه کردن/ صف: گروه رندان، کساني که ظاهري بد و باطني نيکو دارند و از لحظات عمر خود در راه رسيدن به حق استفاده مي کنند.
آرایه ها:جناس در نظر و گذر
واج آرایی: تکرار حرف «ر» و آواي «z»
معنی بیت: بر رسته و جمع وارستگان آزاده نگاهی به لطف بیش از این بفرما و با آنان به از این باش و بر میخانه ی رندان با عنایت بیش تری بگذر و توجهی شامل تر بنما.
…………………………………….
2-در حَقِ من، لَبـَـت این لُطـف، که می‌فرماید
سَخت خوب است ولیکِن، قَدَری بهتر ازین
موضوع بیت: عنایت(تمنای عنایت از محبوب)
مضمون بیت: طلب لطف بيشتر
معنی واژگان:در حقّ: درباره ي لطف: مهرباني، مرحمت/ فرمودن: دستور دادن و گفتن/ خوب: زيبا (مي توان در اين بيت «خوب» را به معني امروزي دانست) /قدري: اندکي، مقداري.
آرایه ها:در بیت تشخیص به کار رفته است.
واج آرایی:تکرار حرف «ل»
معنی بیت: لب تو درباره ی من این سخن لطیف و دلپذیر که می گوید بسیار خوش و مطبوع است، ولی شاید که مقداری بیشتر لطف و مهربانی نماید.
……………………………..
3-آن که فـِـکرَش گِـرِه از کارِ جهـان بگشاید
گـو دریــن کـار، بِفَرما، نَظَری بهتر ازین
موضوع بیت:عنایت( تمنای عنایت بیشتر از محبوب)
مضمون بیت: طلب توجّه بيشتر
معنی واژگان:گره گشودن: مشکلات را حل کردن/ گو بفرما: بايد بفرمايد
آرایه ها: گره گشودن کنایه از مشکلات را حل کردن.
واج آرایی: تکرار حرف «ر»
معنی بیت: به مرشد دانا که به قدرت اندیشه گره گشای مشکلات عالم است بگو که در کار ما عنایتی بیش از این فرماید.
………………………………
4-ناصِحَم گفت :که جُـز غم، چه هُنَر دارد عشق؟
بـرو، ای خواجة عاقل، هُنـَـری بهتـر ازین؟
موضوع بیت:عشق(هنر عاشقی )
مضمون بیت: غم عشق هنر است
معنی واژگان:ناصح: پند دهنده/ خواجه: آقا، سرور/ خواجه ي عاقل: آقاي عاقل، سرور خردمند (که با طنز و گوشه و کنايه گفته شده است).
آرایه ها: خردمند (که با طنز و گوشه و کنايه گفته شده است)/استفهام انکاری
واج آرایی:تکرار آوای «h» و حرف «ن»
معنی بیت: نصیحت گو به خرده گیری گفت: عشق جز اندوه و نگرانی چه لطفی دارد؟ ای سرور که دم ازعقل می زنی، چه کمالی در عشق برتر از دل شکسته می جویی؛ خداوند بر زبان پیامبر فرمود: انا عند المنکسرة قلوبهم(من در دل شکسته دلان جای دارم)
…………………………….
5-دل بـِدان رودِ گــرامی چه کنم، گر ندهم؟
مـادرِ دَهــر نـدارد، پسـری بهتـــر ازین
موضوع بیت:حافظ(فرزند حافظ)
مضمون بیت: فرزند بي نظير
معنی واژگان:رود: فرزند/ گرامي: عزيز
قواعد: رود: گرامی صفت رود/مادر دهر: اضافه ي تشبيهي يعني روزگار به مادر تشبيه شده است.
آرایه ها: تناسب در رود و مادر و پسر
واج آرایی:تکرار حرف «ر»
معنی بیت: اگر دل بدان فرزند عزیز نسپارم، چه توانم کرد؟ مادر روزگار فرزندی به از وی نپرورده است، در اینجا از «رود» شاید به استعاره محبوب مقصود باشد.
……………………………….
6-من، چو گویم که، قَدَح نوش و لَبِ ساقی بوس
بِشنــو از من ،که نَگویـَـد دِگـَری بهتر ازین
موضوع بیت:پندپیر(نصیحت عارفانۀ پیر)
مضمون بیت: عيش و نوش
معنی واژگان:قدح: جام شراب/قدح نوش: شراب بنوش.
آرایه ها:نوعی جناس در نوش و بوس
واج آرایی:تکرار حرف «ن»
معنی بیت: وقتي که به تو مي گويم جام شراب بنوش و لب ساقي زيبا را ببوس، پند مرا بشنو؛ زيرا کسي سخني بهتهر از اين را نخواهد گفت.
محصول بيت ــ به طريق خطاب عام مى‌فرمايد: من اگر به تو بگويم: جام به دست‌گير يعنى باده بنوش و لب ساقى را ببوس، اين حرف را از من بشنواى جان. زيرا غير از من كسى حرفى تازه‌تر و بهتر از اين نمى‌گويد. مراد: اين پند مرا بشنو و عمل كن كه كسى نصيحتى بهتر از اين نمى‌دهدت.
……………………………………
7-کِلکِ حافظ شَکَرین میوه نباتیست ،بچین
که دریـن باغ، نبینی ،ثَمـَـری بهتـر ازین
موضوع بیت:حافظ و شعر او
مضمون بیت: قلم حافظ و نتيجه ي آن
معنی واژگان:کلک: قلم/ شکرين ميوه: (داراي) ميوه ي شيرين/نبات: گياه/ثمر: ميوه/ مقصود از ميوه هاي کلک حافظ همين اشعار اوست.
قواعد: شکرین میوه: صفت ترکیبی، نبات: موصوف آن
آرایه ها: باغ: استعاره است از روزگار، دنيا/تناسب در شکرين ميوه و نبات و چيدن و باغ و ثمر
واج آرایی:تکرار حرف «ي»
معنی بیت: خامه ی حافظ نهالی است که بر سخن شیرین دارد، این میوه را بچین که در بوستان ادب به از آن نخواهی یافت.
………………………………
