- *غزل 103*
1- روزِ وصلِ دوستداران یاد باد
یاد باد آن روزگاران، یاد باد
2- کامَم از تلخیِّ غم چون زَهر گَشت
بانگِ نوشِ شاد خواران یاد باد
3- گرچه یاران فارِغَند از یادِ من
از من ایشان را، هِزاران یاد باد
4- مُبتَلا گَشتَم در این بند و بَلا
کوششِ آن حَق گُزاران یاد باد
گرچه صد رود است در چَشمم مُدام
زِنده رودو باغِ کاران ،یاد باد
5- گرچه صد رود است در چَشمم مُدام
زِنده رودِ باغِ کاران ،یاد باد
*آن سَرِزُلف و رُخِ گُلفامِتان
روزوشب ای گُلعِذاران یادباد
*نیک در تدبیرغم بیچاره ام
چارۀ آن غَمگُساران یادباد
*این زمان درکَس وفاداری نماند
زان وفاداران و یاران یادباد
6- رازِ حافظ بعد ازین نا گُفته ماند
ای دِریغا ! راز داران، یاد باد
*******************************
وزن غزل: فاعلاتن فاعلاتن فاعلات( بحر رمل مسدس مقصور)
1- روزِ وصلِ دوستداران یاد باد
یاد باد آن روزگاران، یاد باد
موضوع بیت:عالم الست(به یاد عالم الست.)
مضمون بیت:به ياد تجمّع ياران موافق
معنی واژگان:وصل: رسيدن، وصال/ دوستداران: ياران/ ياد باد: يادش به خير/ آن روزگاران: آن زمانها
آرایه ها: تکرار ملیح «ياد باد» و «آن»/نوعی جناس در یاد و باد
واج آرایی:تکرار حروف «د» و آوای «s»
معنی بیت: روزِ به هم رسيدن عاشقان و معشوقان و کساني که يکديگر را دوست مي دارند ياد باد و ياد آن روزگاران به خير.
محصول بيت ــ روز وصل دوستان ياد باد، يعنى هرگز فراموش نشود آن روزگار كه با دوستان خود در يك‌جا بوديم، ياد باد آن ايام، ياد باد.
…………………………………………………………………..
2- کامَم از تلخیِّ غم چون زَهر گَشت
بانگِ نوشِ شاد خواران یاد باد
موضوع بیت: عالم الست(به یاد عالم الست.)
مضمون بیت: به ياد مجلس ميگساري ياران
معنی واژگان:کام: دهان/ بانگ نوش: صداي نوش باد نوش باد (اصطلاحي که شرابخواران به همديگر در وقت نوشيدن شراب مي گويند)/ شاد خوار: کسي که به ياد ياري شراب مي خورد.
آرایه ها:تضاد در تلخی و نوش / تناسب در کام و تلخی /تضاد در شاد و غم /تناسب در زهر و تلخ /تناسب وتضاد در زهر و نوش
واج آرایی: تکرار حرف «ن» و «ش»
معنی بیت: از شرنگ اندوه دهان من تلخ شد.آوای بلند نوشانوش می گساران که به شادی دوستان می مینوشیدند یاد باد.
…………………………………………………………………
3- گرچه یاران فارِغَند از یادِ من
از من ایشان را، هِزاران یاد باد
موضوع بیت: دعا(دعا در حق خوبان.)
مضمون بیت: ياد ياران
معنی واژگان:فارغ: بيخبر، آسوده
آرایه ها: نوعی جناس در یار و یاد /نوعی جناس در یار و باد
واج آرایی: تکرار حرف «ز» و «آن»
معنی بیت: هر چند دوستان مرا از ياد برده اند، ولي من هزاران بار از آنان ياد مي کنم.
محصول بيت ــ اگرچه ياران از ياد كردن فارغند يعنى يادى از من نمى‌كنند و اما از من به ايشان هزاران ياد باد يعنى من آنها را هزار بار به‌خاطر مى‌آورم.
………………………………………………………………….
4- مُبتَلا گَشتَم در این بند و بَلا
کوششِ آن حَق گُزاران یاد باد
موضوع بیت: دعا(دعا در حق خوبان.)
مضمون بیت: ياد قدرداني ياران.
معنی واژگان:بند: زندان/ بلا: محنت/ حق گزاران: قدردانان/
آرایه ها: ایهام جناس و تناسب در بند و بلا /تناسب در مبتلا و بند و بلا تناسب دارد
واج آرایی: تکرار حرف «ب» و «د»
معنی بیت: در زنجیر صحبت ناکسان و عذاب جدائی گرفتار ماندم مساعی و مجاهدت های نیک یارانی که حق دوستی را ادا می کردند و ما را تنها نمی گذاشتند،هرگز فراموش مباد.
…………………………………………………………………..
5- گرچه صد رود است در چَشمم مُدام
زِنده رودِ باغِ کاران ،یاد باد
موضوع بیت: عالم الست (به یاد عهد الست و گریه بر آن.)
مضمون بیت: يادِ اصفهان
معنی واژگان:مدام: هميشه، همواره/ زنده رود: رودخانه ي زاينده رود که اکنون از وسط شهر اصفهان مي گذرد و سابقاً از کنار اين شهر مي گذشت/ باغ کاران: يکي از چهارباغ معروف اصفهان که مساحت هرکدام کمتر از يک هزار جريب نبوده است
آرایه ها: تناسب در صد رود و زنده رود / تناسب در زنده رود و باغ کاران
واج آرایی: تکرار حروف «د» و «ر»
معنی بیت: هر چند که پیوسته دیده ام سرچشمۀ صد جویبار اشک است، با این حال یاد نهر زنده رود که از کنار باغ کاران میگذرد، از خاطر فراموش مباد.حافظ در غزل دیگر از زنده رود یاد کرده است:
خرد در زنده رود انداز و می نوش
به گلبانگ جوانان عراقی
…………………………………………………………………..
6- رازِ حافظ بعد ازین نا گُفته ماند
ای دِریغا ! راز داران، یاد باد
موضوع بیت:کتمان سرّ(سینه ی عارف گنج راز است.)
مضمون بیت: حافظ و راز ناگفته ي او.
معنی واژگان:اي دريغا: افسوس/ راز: سرّ/ رازدار: سرّنگهدار
آرایه ها: تناسب در راز و ناگفته / نوعی جناس در راز و رازدار
واج آرایی: تکرار آواي «z» و حرف «د»
معنی بیت: از این پس حافظ سرّ خود را با کسی در میان نتواند نهاد. دریغ و افسوس که محرم سری یافت نمی شود ،یاد یاران راز پوش به خیر باد.
……………………………..
