- *غزل 42*
1- حالِ دل با تو گُفتَنَم هَوَس است
خَـبَرِ دل شِـنُفتَـنَـم هوس است
2- طَمَعِ خام بین که قِصة فاش
از رَقیبان نَهُفتَنَم هوس است
3- شبِ قدری چُنین عزیزِ شریف
با تـو تا روز خفتنـم هـوس است
4- وَه که دُردانه‌ای چُنین نازک
در شبِ تار سُفتنم هوس است
5- ای صَـبا، اِمشَـبَم مَـدَد فـرمـای
که سَحَرگَه شکفتنم هوس است
6- از بـرایِ شَـرَف به نـوکِ مُـژه
خاکِ راهِ تو رُفتنم هوس است
7- هـمچو حافظ، به رَغمِ مُدّعیان
شعرِ رِندانه گفتنم هوس است
******************************
وزن غزل:فاعلاتن مفاعلن فعلات(بحر خفیف مسدس مخبون مقصور)
1- حالِ دل با تو گُفتَنَم هَوَس است
خَـبَرِ دل شِـنُفتَـنَـم هوس است
موضوع بیت:عشق (حدیث عشق)
مضمون بیت: اظهار عشق و دلدادگي با معشوق
معنی واژگان:خبر دل شنفتن: دو تعبير دارد يکي آن که اين شنفتن يا شنيدن خبر دل از طرف معشوق باشد و ديگر اين که اين شنيدن از سوي صاحب دل يعني عاشق باشد
آرایه ها: تناسب درگفتن و شنفتن / تکرارملیح «دل»
واج آرایی: تکرار حروف «ت» و «د»و«س»و«ل»
معنی بیت: آرزو دارم که از حال دل خود با تو سخن گویم و از گرفتاریش در خم گیسوی تو خبر گیرم.
2- طَمَعِ خام بین که قِصة فاش
از رَقیبان نَهُفتَنَم هوس است
موضوع بیت: کتمان سرّ(قصۀ فاش را نمی توان پنهان کرد)
مضمون بیت: پنهان کردن عشق فاش
معنی واژگان:طمع خام: خواسته ي ناروا و ناپخته/ قصه ي فاش: داستان عشقي که همه آن را مي دانند/ رقيب: مراقب معشوق
آرایه ها:تناسب در قصه با نهفتن /ایهام تضاد در فاش و نهفتن
واج آرایی:تکرار حرف«ه»و«ن»وآوای«s»
معنی بیت: فکر باطل مرا ببين که مي خواهم عشق رسوا و برملا شده ي خود را از رقيبان پنهان سازم.
محصول بيت ـ خام‌طمعى ببين تا چه حد است كه هوس مى‌كنم قصه مشهور يعنى داستان عشق و محبت جانان را از رقبا پنهان نمايم
3- شبِ قدری چُنین عزیزِ شریف
با تـو تا روز خفتنـم هـوس است
موضوع بیت: وصل و هجران(شب وصال)
مضمون بیت: شب وصال و آرزوي عاشق
معنی واژگان:شب قدر: اشاره است به ليلة القدر که در قرآن مجيد ، سورة القدر (سوره 97) آمده است: انّا انزلناه في ليلة القدر… شبِ باارزش، شبي که مقدّرات جهان هستي تعيين مي شود، شب وصال/ عزيز شريف: با عزّت و شرف، گرامي و بلندقدر.
آرایه ها: تضاد در شب و روز /تناسب در شب و خفتن /تناسب در عزیز و شریف/ شب قدر: بکنایه مقصود شب وصل است.
واج آرایی:تکرار حرف«ت»
معنی بیت: خواجه شب قدر را شبي مي داند که با دلدار صحبت کند و به همين سبب به او مي گويد: اي معشوق، آرزو دارم تا صبح تو را در آغوش بگيرم و با تو بخوابم.
محصول بيت ـ در يك همچو شب قدرى عزيز و شريف، هوس دارم با تو تا صبح بخوابم. يعنى خوابيدن را با تو آرزو مى كنم .
4- وَه که دُردانه‌ای چُنین نازک
در شبِ تار سُفتنم هوس است
موضوع بیت: وصل و هجران(امید وصل )-خداوند و ذات او
مضمون بیت: در آرزوي کاري غيرممکن
معنی واژگان:وه: چه عجيب و باورنکردني است،آرزوي بيجايي است/ دردانه: دانه ي مرواريد/ نازک: لطيف و ظريف/ سفتن: سوراخ کردن، معمولاً سوراخ کردن مرواريد کاري بسيار ظريف است و سوراخ کردن آن در شب تاريک تقريباً غيرممکن است.
قواعد: وه: (شبه جمله)
آرایه ها: تناسب در دُردانه و نازک و سفتن /تناسب در شب و تار
واج آرایی: تکرار حرف «ن»و«س»
معنی بیت: شگفتا که دلم مرواریدی چنین ظریف را برشته کشیدن خواهد (شاید در این بیت اشارتی به شب زفاف شده باشد.) یا معنی این بیت به این گونه تواند بود: نیکا که هوس دارم غزلی بدین لطافت و نازکی در شب وصل برای تو بسرایم.
5- ای صَـبا، اِمشَـبَم مَـدَد فـرمـای
که سَحَرگَه شکفتنم هوس است
موضوع بیت: عشق (آرزوی شکوفایی برای عاشق)
مضمون بیت: آرزوهاي شکفتگي و شادي
معنی واژگان:صبا: بادي که از سوي شمال و مشرق مي وزد/ مدد فرماي: کمک کن/ شکفتن: شکفته شدن، شاد شدن
آرایه ها:تناسب در شب و سحر گاه/ تناسب در صبا و شکفتن /تناسب در صبا و امشب و سحرگاه و شکفتن
واج آرایی:تکرار آوای«s»وحرف«م»
معنی بیت: ای نسیم بهاری یاری کن که سحرگاه با دل تنگ چون غنچه آرزوی شکفتن با دم شادی بخش تو دارم.
6- از بـرایِ شَـرَف به نـوکِ مُـژه
خاکِ راهِ تو رُفتنم هوس است
موضوع بیت: تواضع و فروتنی (کمال خاکساری عاشق در برابر معشوق)
مضمون بیت: مژگان عاشق و خاک راه معشوق
معنی واژگان:شرف: بزرگي و شرافت/ رفتن: جارو کردن، روبيدن.
آرایه ها: تناسب در خاک راه و رُفتن /تناسب در نوک و مژه /تناسب در مژه و رفتن
واج آرایی: تکرار حرف «ر»
معنی بیت: دوست دارم که با نوک مژگان، خاک راه تو را جارو کنم و اين کار براي من مايه ي شرف و افتخار است.
محصول بيت ـ براى كسب شرف، آرزو دارم به نوك مژگان خاك راهت را بروبم، يعنى براى اكتساب دولت و اجتلاب عزت، آرزو دارم راه‌هايى كه تو در آن‌ها قدم زده‌اى با اشك چشمم آبيارى نمايم.
7- هـمچو حافظ، به رَغمِ مُدّعیان
شعرِ رِندانه گفتنم هوس است
موضوع بیت: حافظ و رندی
مضمون بیت: حافظ و شعر رندانه
معنی واژگان:به رغم: برخلاف ميل، علي رغم/ مدّعي: کسي که ادّعاي کاري (در اينجا شعر خوب گفتن) مي کند امّا از انجام آن عاجز است/ شعر رندانه: شعري که در آن شاعر همه ي انديشه هاي خود را بيان کند امّا از دردسرهاي آن و تبعات آن مصون باشد، يعني همه ي سخنان خود را در لباس کنايه و استعاره بيان کند
آرایه ها:ایهام تضاد در مدعیان و رندانه
واج آرایی:تکرار حروف«ر»و«م»
معنی بیت: خواجه رندانه علّت دوپهلو سخن گفتن خويش را بيان مي دارد و سبب آن را چيزي جز مخالفت با مدّعيان لاف زن و زاهدان رياکار و مبارزه با حاکمان دروغين زمان خود نمي داند؛ به همين سبب مي فرمايد: هوس آن دارم که هم چون حافظ، علي رغم ميل و نظر مدّعيان رياکار، شعر رندانه و دوپهلو بگويم.
محصول بيت ـ به كورى چشم دشمنان، آرزو دارم چون حافظ اشعار رندانه بگويم، يعنى على‌رغم مدعيان به سرودن غزل‌هاى مجازى هوسناكم.
