- غزل شماره 13
1- می‌دَمَد صُبح و کِلِّه بَست سَحاب
اَلصَّبُوح اَلصَّبُوح یا اَصحاب
2- می‌چَکد ژاله بَر رُخِ لاله
اَلمُدام اَلمُدام یا اَحباب
می‌وزد از چَمَن نَسیـمِ بِهِشت
پس بنوشید دم به دم مَیِ ناب
3- می‌وزد از چَمَن نَسیـمِ بِهِشت
هان بنوشید دم به دم مَیِ ناب
4- تختِ زُمرُد زَدَه است گُل به چمن
راحِ چـون لـَعلِ آتـشـیـن دریاب
5- درِ میخانه بسته‌اند، دِگَر
اِفتَـتِح یا مُفَتّـِحَ الاَبواب
6- لـب و دنـدانـت را حـُقوقِ نمک
هست بر جان و سینه‌هایِ کباب
درچُنین موسِمی عَجَب باشد
کـه بـِبَنـدند مَیکده به شتاب
7- این چُنین موسِمی عَجَب باشد
کـه بـِبَنـدند مَیکده به شتاب
8- بـر رُخِ سـاقیِ پـَری پـیـکر
همچو حافظ بنوش بادۀ ناب
وزن غزل 13: فاعلاتن مفاعلن فعلات (بحر خفیف مسدس مخبون مقصور)
1- می‌دَمَد صُبح و کِلِّه بَست سَحاب
اَلصَّبُوح اَلصَّبُوح یا اَصحاب
موضوع بیت:بادۀ تجلی(شراب وصل)
مضمون بیت: (وصف يک بامداد ابري و باراني)
معنی واژگان:دميدن: طلوع کردن/ کله بستن: خيمه زدن/ سحاب: ابر/ الصبوح: شراب صبحگاهي بياوريد/اصحاب: جمع صاحب، ياران/
آرایه ها: جناس اشتقاق در صبح و صبوح /جناس در صبح و صبوح و اصحاب / سحاب و اصحاب هم ارتباط آوايي دارند
واج آرایی: تکرار آوای «s»
معنی بیت: بامداد برآمد و ابر در آسمان پرده آویخت، ای باران شراب بامدادی بیاورید و بنوشید.
……………………………………………………………
2- می‌چَکد ژاله بَر رُخِ لاله
اَلمُدام اَلمُدام یا اَحباب
موضوع بیت: بادۀ تجلی(شراب وصل)
مضمون بیت: (منظره سازي)
معنی واژگان:ژاله: قطره ي باران و شبنم/ مدام: شراب (باتوجه به معني ديگر آن يعني هميشه که اشاره اي است به پياپي بودن قطرات باران) /احباب: جمع حبيب، دوستان
آرایه ها: جناس و تناسب درژاله و لاله / (ملمّع)/ با تکرار المدام، حالت تأکيد هم ايجاد شده است.
واج آرایی:تکرار آوای«آ»
معنی بیت: شبنم بر چهرة لاله فرو میریزد، ای دوستان، باده بیاورید و بنوشید.
………………………………………………………………
3- می‌وزد از چَمَن نَسیـمِ بِهِشت
هان بنوشید دم به دم مَیِ ناب
موضوع بیت: بادۀ تجلی(شراب وصل)
مضمون بیت: (زيبارويان شهرآشوب)
معنی واژگان:چمن: باغ/ نسيم: در درجه ي اوّل به معني «بو» است امّا به معني امروزي يعني «باد ملايم» هم هست و حافظ با فعل «مي وزد» هر دو معني را به ذهن خواننده متبادر مي کند/ هان: آگاه باشيد، به ياد داشته باشيد/ دم به دم: لحظه به لحظه/ ناب: خالص
آرایه ها:تناسب در چمن ، نسیم و بهشت
واج آرایی: تکرارحرف «م»
محصول بيت ـ از چمن باد خوشبوى بهشت مى‌وزد، اى ياران حالا پيوسته باده خالص بنوشيد
معنی بیت: از سوي چمن نسيم بهشت مي وزد. هان اي ياران، پيوسته شراب خالص بنوشيد.
…………………………………………………………………..
4- تختِ زُمرُد زَدَه است گُل به چمن
راحِ چـون لـَعلِ آتـشـیـن دریاب
موضوع بیت:بادۀ تجلی(شراب وصل را دریاب)
مضمون بیت: (زيباييِ با کمال يار و عشق ناقص ما) (بي نيازي جمال يار)
معنی واژگان:زُمُرُد: مخفف زمرد که جواهري سبزرنگ است/ راح: شراب/ لعل: جواهري است سرخ رنگ/ آتشين: همچون آتش که باعث گرمي و حرارت مي شود، سرخ رنگ/ درياب: به دست آور، بياب
آرایه ها: تناسب درگل سرخ و شراب سرخ/تناسب در راح و لعل آتشین
واج آرایی: تکرار حروف «ت» و «د» و نزدیکی مخرج آن ها.
معنی بیت: اکنون که بوتة گل در میان سبزه زار کرسی زمردین نهاده است می لعل سرخ فام میجوی و آنرا از دست مده
………………………………………………………………..
5- درِ میخانه بسته‌اند، دِگَر
اِفتَـتِح یا مُفَتّـِحَ الاَبواب
موضوع بیت:بادۀ تجلی(تقاضای باز گشاییِ میخانۀ وصل )
مضمون بیت: (زيبايي يار و ناشکيبايي عاشق)
معنی واژگان:اِفتَتِح: باز کن/ مُفَتِحَ الابواب: بازکننده ي درها «خدا»، اشاره است به اين که اين بستن در ميخانه ها در راهِ رضاي خدا نبوده است بلکه رياکاري و تزوير است/ دگر: اکنون
قواعد: دگر: قید زمان
آرایه ها:تناسب در بستن و گشودن (فَتح)/ جناس در اِفتَـتِح با مُفَتّـِحَ (اشتقاق)
واج آرایی: تکرار حرف «ت»
معنی بیت: اکنون در میخانه را قفل برنهاده اند. ای گشایندة درها بازگشای
………………………………………………………………
6- لـب و دنـدانـت را حـُقوقِ نمک
هست بر جان و سینه‌هایِ کباب
موضوع بیت:ادب(رعایت حقوق عاشقی و معشوقی)
مضمون بیت: (توجه معشوق)
معنی واژگان:لب و دندانت :لب به جهت نمکين بودن و دندان به خاطر سپيدي و شباهت با نمک/ حقّ نمک: در اصطلاح به مفهوم حق نعمت پروري است امّا در اينجا به طنز حق نمک پاشي بر دلهاي مجروح و کباب عاشقان است، سخنان و خنده هاي تسمخرآميز و نمک پاشيدن به زخم دل عاشقان به حقوق نمک تعبير شده است
آرایه ها: تناسب در لب و دندان و نمک و کباب / تناسب در سینه و جان.
واج آرایی: تکرار حرف «ن»
معنی بیت: لب و دندان تو حق نمکخوارگی و ضیافت و مهمانداری بر جان سوخته و سینه های کباب ما دارد و از ما نیک پذیرائی میکند، بکنایه مقصود اینست که ما نمک پروردة خوان عشق توایم. حافظ در غزل دیگر فرماید:
ای دل ریش مرا با لب تو حق نمک
حق نگه دار که من می روم اللهُ مَعَـک
………………………………………………………………
7- این چُنین موسِمی عَجَب باشد
کـه بـِبَنـدند مَیکده به شتاب
موضوع بیت:وصل و هجران (میکدۀ وصل را هیچگاه نمی بندند )
مضمون بیت: (پندپذيري جوانان خوشبخت)
معنی واژگان: این چنین موسمی: فصلی این گونه خوش
قواعد: این چنین موسمی: صفت و موصوف مقصود موسم بهار.
واج آرایی: تکرار حرف «ب»
محصول بيت ـ در چنين زمانى يعنى در فصل بهار عجب است كه در ميخانه را با اين عجله ببندند يا عجب است كه در فصل بهار در ميخانه را با اين شتاب ببندند.
معنی بیت: شگفتا که در چنين وقت و زمان خوشي درِ ميخانه را با شتاب ببندند.
…………………………………………………………..
8- بـر رُخِ سـاقیِ پـَری پـیـکر
همچو حافظ بنوش بادۀ ناب
موضوع بیت:بادۀ تجلی(شراب وصل)
مضمون بیت: (خوشباشي)
آرایه ها:تناسب درساقی و باده
واج آرایی :تکرار آوای «ب» و «پ»( و نزدیکی مخرج آن ها در مصراع اول)
معنی بیت: هم چو حافظ تو نيز باده ي ناب بنوش و در چهره ي زيباي ساقي بنگر
